Cầu thang không chỉ là cầu nối giữa các tầng trong ngôi nhà, nó còn là điểm nhấn giúp cho ngôi nhà thêm phần sang trọng. Đặc biệt với loại cầu thang ziczac có tính thẩm mỹ cao hơn nhiều so với loại cầu thang bản thông thường ngày xưa. Chính vì lẽ đó nên giá thành để xây dựng 1 loại cầu thang ziczac cũng cao hơn và đòi hỏi kỹ thuật thi công phải cao mới mới đáp ứng được tính thẩm mỹ và bền vững của nó.
A. Kiến trúc
Vị trí bố trí cầu thang có thể ở khu vực trung tâm nhà, hoặc 1/3 nhà. Cầu thang được đặt ngang nhà sẽ dễ dàng phô bày được điểm nhấn trong nội thất căn nhà. Cũng có trường hợp cầu thang đặt dọc nhà cạnh tường vì không gian nhà hẹp hay công năng của ngôi nhà, loại này thường rơi vào cầu thang ở dọc đối diện ghế sofa phòng khách.
Mỗi vị trí đặt thang đều được kiến trúc sư kết hợp hài hòa với nội thất bên trong ngôi nhà giúp loại cầu thang ziczac này càng có điểm nhấn góp phần tô điểm thêm những không gian vốn dĩ đơn thuần nơi cầu thang.
Ngày nay, mỗi khi thiết kế chủ nhà thường yêu cầu kiến trúc sư thiết kế loại cầu thang ziczac này. Qua đó, cũng cho thấy loại cầu thang này ngày càng được ưa chuộng.
Tuy nhiên, loại cầu thang này không hề dễ thi công vì vừa tốn công đóng cốp pha, tốn công tô trát dạ thang, tốn công làm thép, sơn nước,… nhưng không phải đơn vị thi công nào cũng có thể thi công đúng kỹ thuật.
B. Cách đặt thép cầu thang ziczac đúng kỹ thuật
So với loại cầu thang dạng bản thông thường thì cầu thang ziczac có mô hình tính toán phức tạp hơn kéo theo đó cách bố trí thép cũng phức tạp hơn rất nhiều. Trong thực tế, chúng ta bắt gặp được rất nhiều cách đặt thép cho loại cầu thang này. Sau đây chúng ta sẽ điểm qua một số cách đặt thép trong thực tế, ưu và nhược điểm của từng loại.
Trước tiên, để tính toán bố trí thép chúng ta tiến hành cắt dải bản thang có bề rộng 1m hoặc là bằng bề rộng của bản thang.
Phân tích sự làm việc của bản thang trong quá trình sử dụng bằng cách mô phỏng sơ đồ làm việc của nó trên phần mềm xây dựng chuyên dụng như Sap2000 hay Etabs. Tải trọng sử dụng ta chia làm 2 loại gồm: trọng lượng bản thân của bản thang (bản thang BTCT + vữa tô, vữa cán mặt, lớp đá Granite) con số này xấp xỉ 450kg/md và hoạt tải sử dụng là 200kg/md. Vậy tổng tải để gán lên mô phỏng mô hình sơ đồ làm việc là 0,65T/md (lưu ý trong khi xem tải bỏ qua trong lượng bản thân của thanh đã khai báo)
Ở đây chúng ta không nói chuyên sâu về cách làm nữa mà chỉ giới thiệu khái quát để chúng ta hiểu được nguyên lý làm việc của thang dựa trên sơ đồ tính.
Dựa trên nội lực tính toán được bởi phần mềm chuyên dụng chúng ta hoàn toàn tính ra được lượng cốt thép cần thiết cho bản thang. Tuy nhiên, phải đặt thép như thế nào mới được coi là đúng kỹ thuật là chủ đề chính mà bài viết này muốn hướng đến.
1. Cách phổ biến nhất hiện nay các nhà thầu hay làm nhưng không hợp lý:
Cách này thực tế hiện nay chúng ta hay bắt gặp. Thép được bẻ giật theo từng bậc cấp của cầu thang dọc theo chiều dài của bản thang, được chia làm 2 lớp trên và dưới. Sở dĩ chúng ta hay gặp cách này vì đặt thép như thế này thi công nhanh nên được hay áp dụng đối với các nhà thầu tay ngang hoặc các công ty xây dựng có nhân sự chưa thật sự dày dạn kinh nghiệm trong lĩnh vực kết cấu.
Với trường hợp này về mặt kỹ thuật sẽ không được đảm bảo về khả năng chịu lực của thang,vì 2 lớp thép rời rạc thiếu sự liên kết giữa 2 lớp nên khi trong trạng thái làm việc thép tại dưới các bậc góc trong có xu hướng bị kéo võng gây mất ổn định của thang.
Trong quá trình sử dụng loại cầu thang này thường hay bị nứt hoặc rung trong lúc có người đi trên đó.
2. Uốn thép liên tục theo bậc thang:
Các thanh thép được bẻ uốn liên tục theo bậc tại các góc lõm và lồi (vị trí giao giữa các bậc) bẻ thành đai để tăng sự liên kết giưa 2 lớp thép tại nút đai này được đan bởi thép cầu tạo giúp chúng làm việc tương hỗ cho nhau, cách đặt thép này về khả năng chịu lực rất tốt.
Tuy nhiên, cách này rất khó thi công vì thép bẻ liên tục đặt biệt lại bẻ đai vuông nhỏ tại những vị trí chuyển bậc. Do đó trong thực tế rất hiếm gặp được cách này.
3. Cắt thép chịu lực theo từng bậc rời rạc 2 lớp: (sai cấu tạo không được dùng)
Theo cách này thì thép được cắt thành từng đoạn theo mặt bậc 2 lớp rời nhau. Cách này về mặt kỹ thuật neo nối thép không đúng kỹ thuật. Dẫn đến bản thang rất dễ mất ổn định khi đưa vào làm việc, thậm chí có những trường hợp vừa tháo cốp pha ra bản thang đã bị đổ gãy ngay tức thì.
Cách này được cái thi công cũng dễ dàng gia công và lắp dựng.
4. Bẻ thép chịu lực hình dạng đai của bậc:
Cách này bẻ từng đai theo bậc các đai được liên kết với nhau tại góc lồi lõm của bậc giúp chúng tạo thành 1 hệ thống nhất, đảm bảo được yêu cầu về kỹ thuật. Bản thang trong quá trình sử dụng được ổn định. Loại này thi công sẽ mất thời gian hơn các cách thông thường khác tuy nhiên tính khả thi trong thi công là có, với công nhân bẻ thép chịu lực Æ10 là hoàn toàn có thể.
Cách này TaKa khuyên nên dùng, nhằm đảm bảo cho cầu thang ziczac trong quá trình sử dụng có được tính ổn định cao trong quá trình lâu dài.
Dưới đây là một số hình ảnh thi công không đúng kỹ thuật của loại cầu thang này dẫn đến những hậu quả khôn lường:
Trên đây, chúng ta đã tìm hiều về tính thẩm mỹ cũng như sức cuốn hút của cầu thang ziczac. Cũng như điểm qua ưu và nhược điểm của từng cách bố trí thép trong thực tế. Qua đó, giúp ta có thêm kiến thức để tự chúng ta thiết kế hoặc chủ nhà tự kiểm tra hoặc yêu cầu đơn vị thi công thực hiện đúng kỹ thuật.
Ks. Hữu Trường – Xây dựng Taka